In Haarzuilen (bij Utrecht) staat Kasteel de Haar, dankzij Pierre Cuypers verrezen uit de ruines van het kasteel van baron Etienne van Zuylen van Nijevelt. Zo'n twintig jaar (1892-1912) heeft Cuypers aan de herbouw gewerkt, waarbij hij niet alleen tekende voor het gebouw, maar ook voor interieur, meubels, bestek en servies en de gigantische tuinen. Het complete dorp Haarzuilen moest zelfs verplaatst worden en ruim 7.000 bomen (40 tot 60 jaar oud) werden uit het hele land naar De Haar verplaatst.

In de veertiende eeuw werd het Huis De Haar gesticht om in de vijftiende eeuw tot een kasteel te worden verbouwd. In de achttiende en negentiende eeuw raakte het kasteel in verval. De jonge baron Etienne van Zuylen van Nijevelt erft de ruïne. Hij besluit in 1890 om het kasteel te laten restaureren, of in feite te herbouwen. Mede met de financiële middelen van zijn schoonfamilie, hij is in 1887 getrouwd met de Franse barones Hélène de Rothschild, kan hij deze droom waarmaken. Pierre Cuypers kreeg de opdracht om de vorm van het oude kasteel terug te brengen in combinatie met de moderne gemakken en luxe die de Europese adel zich niet wilde ontzeggen.

Het is een droomopdracht voor Cuypers, die er een 'Gesamtkunstwerk' van maakt. Hij ontwerpt het complete kasteel, met voor die tijd zeer moderne verwarming en leidingwerk; elke slaapkamer heeft stromend warm en koud water. Bovendien installeert hij een lift in het gebouw. Hij verzorgt het gehele interieur, met gedetailleerde meubels, behang, servies en bestek. Een belangrijk verschil met het oorspronkelijke kasteel vormt de overdekte binnenplaats, waarin Cuypers o.a. talloze beelden van voorvaderen van van Zylen van Nijevelt plaatst. Uiteraard heeft een van de beelden een treffende gelijkenis met Cuypers zelf. Ook de tuinen zijn aangelegd door Cuypers, waarin hij bovendien een fraaie kapel plaatst.

Het kasteel kan tegenwoordig voor iedereen worden bezocht. De nazaten van de baron verblijven er elk jaar nog steeds enige weken tot maanden, waarbij de toegankelijkheid beperkt is. Het kasteel ondergaat overigens momenteel een degelijke restauratie; enkele verzakkingen doen het vermoeden rijzen dat het uiteindelijke gewicht van het kasteel wellicht niet geheel in overeenstemming is met de oorspronkelijke fundamenten, waarvan Cuypers gebruik heeft gemaakt.

In het Roermondse Stedelijk Museum Roermond treft u maquettes, bouwtekeningen en oude foto's aan van de werkzaamheden.

Website Kasteel De Haar